Fakte rreth Pashkes

postuar me 19 Tetor 2022 ne kategorine "Kultura & Shoqeria"
Ketu jane disa:

1. Quhet Easter [lindje] vetem ne anglisht (dhe Oste ne gjermanisht). Pothuajse ne cdo gjuhe tjeter ne Toke quhet Pashke (greqisht per Pashke) ose ndonje variant i kesaj. (Dhe ne kundershtim me informacionet e gabuara te pop-it, nuk ka pasur kurre nje perendeshe pagane te quajtur Pashke/Ostara/Eostur/Oestre/etj. as nje feste pagane pranvere/fertiliteti me ndonje prej ketyre emrave.)

2. Te dhenat me te hershme te Kishes tregojne se Pashka (Ngjallja) fillimisht kremtohej cdo te diel. Vetem me zhvillimin gradual te liturgjise gjate shekujve II dhe III, ajo u be nje feste vjetore. Disa kisha vazhduan ta kremtonin cdo jave per njefare kohe, por kishat e medha apostolike dhe suapostolike te Antiokise, Aleksandrise, Efesit, Kartagjenes, Romes, Damaskut, Ktesifonit, Edeses, Korintit, Lionit, Smies dhe shume te tjera po e kremtonin Pashken cdo vit, ne pranveren e hershme, dhe jo ne te njejten date ose ne te njejtin kalendar. Dhe me pas, sapo ata me ne fund arriten ne nje konsensus se kur te festohej, ata filluan te ndaheshin nese agjerimi i Kreshmes duhet te perfundonte te premten mbrema apo te priste deri te dielen.

3. Tradita e lepurushit te Pashkeve filloi vetem rreth 350 vjet me pare, dhe kjo ishte ne fshatrat luterane ne Lorenen rurale (atehere pjese e Gjermanise, tani ne France dhe Belgjike).

4. Gjuetia e Vezeve te Pashkeve ishte shpikje Martin Luterit. Ai e krijoi ate si nje lloj predikimi te gjalle: nje nate para Pashkeve burrat i fshihnin vezet dhe me pas grate dhe femijet do te gjuanin per to ne mengjesin e Pashkeve si nje predikim per grate qe kerkonin trupin e Jezusit, por qe gjenin vetem varrin bosh.

5. Vezet e Pashkeve (me sakte, vezet e kreshmes) ishin pjese e festes se Pashkeve qe te pakten ne fillim te viteve 200: te krishteret abstenonin nga ngrenia e vezeve gjate Kreshmes, por pulat nuk ndaluan se beri veze, keshtu qe vezet kriposeshin dhe ruheshin, dhe me pas haheshin te gjitha ne festen e Pashkeve.

6. Zakoni i lyerjes se vezeve te Kreshmes filloi vetem ne vitet 900. Filloi ne kishat ortodokse orientale ne Mesopotamine myslimane. Fillimisht ato ishin lyer me te kuqe vetem per gjakun e Krishtit. Kjo eshte ende menyra se si behet ne Lindjen e Mesme, Ballkan, Kaukaz, Ukraine dhe ne pjesen me te madhe te Afrikes dhe Mesdheut. Tradita e lyerjes se tyre ne shume ngjyra me te vertete filloi ne Gjermani ne vitet 1700 dhe u perhap shpejt ne Angli per shkak te monarkeve Hanoverian.